|
|
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM
1__
1.1-
Büro___
1.2- Büro
Binasında Bulunması Gereken Mekanlar____
1.3- Büro
Binalarının Yerlerinin Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar____
1.4- Büro
Katları İçinde Bulunması Gereken Mekanlar____
1.5. Mekanlar
Arası Bağlantılar___
1.6. Serbest
Büro Anlayışında Mekan Tasarımı___________
1.7. Günümüz
Büro Anlayışında Büro Çeşitleri ve Özellikleri_
1.7.1- Açık
Bürolar_____
1.7.1.1- Açık büroların avantajları;__
1.7.1.2- Açık Büroların Dezavantajı__
1.7.3-
Serbest Yerleşme Düzeni_____
1.8- Bürolarda
Estetik ve Dekorasyon__
1.8.1-
Renkler
1.8.2-
Estetik
1.9- Mekan
Gereksinimi_
1.9.1- İç
Dolaşım Alanları____
1.9.2- Halk
İçin Dolaşım Alanları Kafeterya, Dinlenme Yerleri, Ziyaretçi Odaları)____
2.
FİZİKSEL ŞARTLARIN İYİLEŞTİRİLMESİ_____
2.1- Aydınlatma__________
2.2- Isıtma__
2.1-
Binalarda ısı ihtiyacını etkileyen faktörler___
2.2.1- İklim_
2.2.2- Bina
Şekli______
2.2.3- Yönlendirme
2.2.4- Yapısal
Özellikleri__
2.2.5-
Pencerelerin Düzenlenmesi
2.3- Döşemeler
ve Tavan___
SİRKÜLASYON
ELEMANLARI_________
3.1-
Koridorlar__________
3.1.1.1- Yan
Koridor Sistemi__________
3.1.2- Orta
Koridor Sistemi__________
3.1.3-
Koridor Genişliği____
3.2-
Merdivenler_
3.3- Asansörler__________
3.4- Lavabo
ve WC’ler____
4.BÜRO
BİNASI MEKANSAL ÖZELLİKLERİ_________
1- Yönlendirme__________
4.2-Bölmeler
Yararlanılan
Kaynaklar__
Bir
faaliyetin veya bir hizmetin yürütüldüğü mekan veya alanlardır.
1.
Konferans salonları
2.
Çok amaçlı görsel - işitsel toplantı salonları
3.
Kafeterya ve yemek salonu
4.
Otopark
5.
Asansör
6.
Yangın ihbarı, koruma ve yangın söndürme sistemi
7.
Enerji dağıtım sistemi
8.
Klima, aydınlatma ve denetim sistemleri
9.
Güvenlik sistemleri
Gibi
bazı mekanların bulunması gerekir. Tabii burada bürolar denilmekteki kasıt,
küçük ölçekteki bürolar değil, Sabancı Center, Karum İş Merkezleri
gibi büyük iş merkezleri üzerinde durulmuştur.
Büroların
bazı esaslara dayanarak düzenlenmesi ile yerden, araç gereçte ekonomi sağlanabileceği
gibi hizmetin daha süratli ve daha kısa mesafelerde yapılacağından daha
etkili, verimli ve rahat olarak yapılması olanağı da elde edilmiş olur.
Büro
ve iş yerlerinin düzenlenmesinde önce o kuruluşun içinde hizmet yapacağı
bina yerinin iyi seçilebilmesi önem taşır.
Bir
binanın seçiminde ve saptanmasında dikkat edilecek hususlar aşağıda
sunulmuştur. Bu noktalar;
1.Kuruluşun
yaptığı işin niteliği, özelliği; bir orta okul, fabrika, hastane, otobüs
terminali gibi işyerleri için seçilecek yer ve binada aranan özellikler çok
farklılık gösterir.
2.Kuruluşun
büyüklüğü ve yapısı
3.Kurumun
diğer kurumlarla ilgisi.
4.Halkla
ilişki durumu ve derecesi
5.Personel
miktarı, bunun azalma ve çoğalma olasılığı
6.Kurumun
birimleri (birimler arasındaki iş akımı)
Yeni
bir bina yaptırılması söz konusu olursa Yaptırılacak binanın türünü,
genel yapısını ve iç bölümlerini tamamen mimara bırakmaması gerekir. Bazı
veriler şunlardır:
1.Kurumda
(hastane, okul, fabrika, araştırma merkezi vb. ve buralarda yapılacak
hizmetlerin özelliği.
2.Kurum
binasının pavyonlar halinde mi, yoksa çok katlı ya da (dik) az katlı
(yatay) bir bina olması gerektiği.
3.Kurumda
bulunan birimlerin halkla ilişki dereceleri
4.Birimler
arasındaki iş akımı
5.Hangi
oda ve salonların (ışık, ısı ve gürültü bakımından) hangi kat ve yönlerde
uygun olacağı. Gibi veriler vardır.
Tipik
bir büro binasının programında bulunması gereken işler, büro mekanlar,
yatay ve düşey sirkülasyon, sosyal hizmetler, servisler ve dükkanlardır. Bu
işlevlerin katlara dağılımı genellikle şöyledir.
Zemin
katlarda daha çok kamusal mekanlar, banka, mağaza, kafeterya, lokanta,
vestiyer ve fuaye, 1 ve 2. katlarda idari bürolar, üst katlarda ise kiralık
odalar bulunur. Normal katlarda ofis mekanları, toplantı odası, müdürlük,
idare odası, gardrop, müracaat, arşiv, WC, depo, üst katlarda tenis, bodrum
katta ise depolar, kantin ve sıhhi tesisat bulunur. Normal katlarda ofis
mekanları, toplantı odası, müdürlük, idare odası, gardrop, müracaat, WC,
depo, üst katlarda tenis, bodrum katta ise depolar, kantin ve sıhhi tesisat
yer alır.
Her
büronun çalışma çalışma alanında bulunması gereken mekanlar; 1)
Kullanma alanı, 2) İç sirkülasyon alanı, 3) Dış sirkülasyon alanı,
4) Büro mekanı sistemine uygun uyum için ek alanlar.
Kullanma
alanı içinde genel müdür, daire başkanı, müdür ve memurlar için ayrı
ayrı mekanlar bulunur. İç sirkülasyon alanında ise yatay sirkülasyon alanında
ise yatay sirkülasyonu sağlayacak koridorlar ile sirkülâsyonu sağlayan
asansörler merdivenler (ve yük merdivenleri) yer alır.
Bu
bölümde çeşitli büro iç mekanlarının birbirine bağlı olarak konumları
ve aralarındaki uzaklığa bağlı bilgiler derlenmiştir.
1.İş
istasyonlarından sirkülasyon geçiş, diğer iş istasyonlarını rahatsız
edilmeden sağlanmalıdır.
2.Büroların
yer aldığı normal mekanları birbirine koridorlarla bağlanmalıdır.
3.Katlar
büro binasının giriş ve çıkışlarıyla bağlantılı olmalıdır. Mesela
binaların zemin katta bulunan giriş kapısı merdiven ve asansörlerle bağlantılı
olmalıdır.
4.Bürolarda
lokanta ya da kafeterya ile dinlenme odaları arasında katlar arası bir bağlantı
düşünülmelidir.
5.Ayrı
ayrı toplantı odaları ve arşivlerin her katta bulunan büro mekanları ile
yatay ilişkisi kat düzeyinde sağlanmalıdır.
6.Toplantı
odaları büro yöneticilerinin çalışma mekanları bağlantılı olmalıdır.
Toplantı odasından bürodaki bütün mekanlara (iş mekanları) ulaşılabilmelidir.
Toplantı odaları dışarıdan gelen ziyaretçilerin çalışma alanını çiğnemeden
geçebilecekleri şekilde tasarlanmalı ve vestiyer kısmına yakın olmalıdır.
7.Büro
personeli, çalışma kolaylığı sağlanması açısından arşivlere yakın
olmalıdır. Yatay sirkülasyon elemanları ise büro alanlarını düşey sirkülasyon
alanlarına bağlayan koridorlardır.
8.Labaratuvar
ve WC’ler yatay ve düşey sirkülasyonun birleşim yerlerinde olmalıdır.
Lavabo ve WC’lerin her katta üst üste gelmeleri şarttır.
9.Personel
dinlenme yerleri kullanıcılara en uygun şekilde düzenlenmeli, vestiyer ve
tuvaletlerle bir bütün teşkil etmelidir.
Büronun
fabrikaya benzetilmesi ve dolayısıyla büyük ve bölünmemiş alanlar gerektiği
görüşüne varılmasıdır. Bu anlayışa göre büronun hammaddesi bilgidir.
Bu hammadde bir fabrikada olduğu gibi işlenir ve karar olarak mamul haline
gelir. Bu işlem haberleşme ile gerçekleştirilir. İşletmelerin haberleşme
ihtiyaçları ise mümkün mertebe geniş ve bölünmemiş mekan ile karşılanabilir.
Gelecekteki ihtiyaçlar, organizasyon değişiklikleri ve denetim kolaylığında
böyle bir mekanı zorunlu kılan öğelerdir. Ayrıca bu işletmenin bünyesi
zamanla değişeceğine göre mekan içinde değiştirilesi imkansız veya zor
olan hiç bir sabit iç mekânın değiştirilmesi imkansız veya zor hiç bir
sabit iç mekan elemanı bulunmamalıdır. Ara bölmeler birbirine yakın dahi
olsalar haberleşmelere engel oldukları gibi esneklikle de engel olurlar.
Hareketli bölmelerin bile yer değiştirilmesi, çoğu kez bir takım sorunlar
getirir. Ayrıca ara bölmeler pencereli binayı daha ilginç hale getirerek
yalnız haberleşme esasına göre yapılmış ideal düzenlemeye ters etki
yapacak baskılara sebep olur. Ara bölmelerin olmaması halinde, tüm pencere
ve ışık bütün personele aittir. Ara bölmeler yerine akustik özelliği de
olan hafif, hareketli panolar, bitki ve dikkatli gruplandırma ile mekan bölünebilir.
Büro
çeşitleri olarak açık ve özel bürolar, serbest yerleşme düzeni gibi üç
çeşidi vardır.
Günümüzden
20 - 25 yıl önce memurlar genellikle odalarda çalışırlardı. Buralara
kapalı büro denmekteydi. Oysa artık özellikle rutin ve mekanik işler yapılan
kurumlarda, geniş salonlarda toplu çalışma tercih edilmektedir. Bu salonlara
“açık büro adı verilir. Açık bürolarda yaklaşık olarak 5 -100
personel çalışabilir. Açık büroların araları ise 150 - 3000 m2 arsada
olabilir. Açık bürolar gerektiğinde portatif ve ses geçirmeyen bölmelerde
daha küçük salonlara bölünebilir. Açık büroların avantajları ve dez
avantajları şunlardır:
1.Binanın
maliyeti düşer.
2.Isıtma,
aydınlatma ve diğer servisler ucuz olur. (ekonomiktir)
3.Daha
az alana daha kolay ve düzenli yerleşme olanağı verir. (Yerden tasarruf sağlar)
4.Kapı
adedi ve koridorlar azalır.
5.Dekorasyon
ve temizleme maliyeti düşer
6.Daha
yakından etkili ve kolay denetim ve gözetim olanağı sağlar.
7.İlgili
birimlerini daha rahat gözleyebilir.
8.Haberleşme
ve iş akımını kolaylaştırır.
9.Makine
ve gereçlerin ortaklaşa kullanımı kolaylığı olur.
10.Örgütte
ve bürolarda değişiklik gerekirse bu gereksinme bölümlerde kolayca karşılanabilir.
11.Daha
iyi fiziksel şart-lar sağlanmasına elverişlidir.
1.Parayla
ilgili güvenirliğin önemli olduğu türdeki işlerde gizlilik azalır.
2.Ziyaretçiler
ve genel hareketlilik işteki dikkatin dağılmasına neden olur.
3.Konuşmalar
sessizliği bozabilir. Aşırı gürültü ve uğultu olabilir.
4.Salgın
hastalıkların yayılmasına müsaattir.
5.Kişisel
prestijin azaldığı kanısına varılır.
Bu
sakıncaların giderilebilmesi için açık bürolarda aşağıda belirtilen
tedbirler alınmalıdır.
1.İzolasyon
maddeleri kullanılarak dışardaki gürültünün içeri girmesi önlenebilir.
2.Zemin
halı ya da mantarla kaplanmalıdır.
3.Tavan,
duvarlar, kapılar sesi emen maddelerle kaplanmalıdır.
4.Perde
kullanılarak sesler hafifletilmelidir.
5.Mefruşatın
ayaklarına lastik kapaklar takılmalıdır
1.7.2-
Özel (Kapalı) Bürolar
Günümüzden
20 - 25 yıl önce memurlar kapalı odalarda çalışırlardı Bunlara özel
veya kapalı büro adı verilirdi. 1 ile 4 kişinin birlikte çalıştığı küçük
odalardır. Açık büroların avantajları, kapalı büroların dezavantajları,
açık büroların dezavantajları haline gelir.
Ancak
bazı hizmetler için kapalı büro ayırılması zorunludur. Müdür ve daha üst
kademe yöneticilerle iş sahipleri ve ziyaretçilerle çok sık karşı karşıya
gelen memurlar, ilgililerle gizli görüşmesi gerekli olan mülakat memurları
araştırma, planlama, dosya incelenmesi proje hazırlama vb. gibi dikkat
gerektiren işlerde ve gizli kalması gereken işlerde çalışan personele özel
kapalı bürolar ayırılması gerekmektedir.
BU
tip bürolar aslında açık bürolardı. Ancak belli kişiler ya da belli işleri
yapan personel iş akımı da göz önüne alınarak gruplar halinde yerleşirler.
Bu tür yerleşme yerlerinde masalar arka arkaya sıralanmaz, her grup ayrı bir
köşe yapar. Gruplar büyük çiçekliklerle bir birinden ayrılır.
Büroların
düzenlenmesinde şu etkenlerin göz önündü bulundurulması ile verimliliği
olumlu yönde etkilemek ve estetik sağlamak olanağı elde edilir.
Renklerin
moral ve çalışma verimi üzerindeki etkisi üzerine çeşitli araştırmalar
yapılmıştır. BU araştırmaların sonuçlarına göre bürolarda toyu
renkler (Siya, mor, kırmızı ...) hüzün vermekte, hüzürü bozmakta, moral
bozmaktadır. Açık renkler ise sıcak, içi açan, ferahlatıcı, yumuşak bir
etki yapmaktadır. Ayrıca açık renkler büroların ve işyerlerinin temiz
tutulmasının zorunlu hale getirdiğinden tercih edilmelidir. Büro duvarları
için açık yeşil, açık bej, açık mavi en uygun renklerdir.
Tek
kişilik odalar olsun, içinde bir çok kişinin çalıştığı açık büroların
dinlendirici, rahatlatıcı, göze hoş görünen, estetik niteliklere sahip
olmasının önemi ve değeri ortaya çıkar. Bu nedenlerle büro ve işyerlerinde
duvarların kontrast renklerle boyanması, duvar renklerinin tonunda ya da
renkli perdeler takılması, masaların üzerine ya da yanlarına pencere önlerine
yeşil yapraklı, çekici biçimde renkli fıçı ve saksı çiçekleri konması,
bazı rafların biblolarla, duvarların uygun ve iç açıcı resimlerle dekore
edilmesi estetik bakımından üzerinde durulacak hususlardır.
Mekan
gereksinimlerini iki bölüm altında incelemek gerekir. Bunlar şunlardır:
a)
İdareden arşive kadar bütün birimlere ait ofisler.
b)
Sosyal hizmet odaları (kantin, mutfak, çay ocağı, WC, lavabolar, mümkünse
duş ve dolaplar, kadınlar için dinlenme ve tuvalet alanları vs.) kısa aralıklarla
rekreasyon için özel alanlar.
1.9.3-
Servis Alanları (Teknik Alanlar için)
Aşağıdaki
tabloda büroda çalışanların mekan gereksinimleri verilmiştir.
Büro
Memuru
4.46 m2
Sekreter
6.70 m2
Bölüm Başkanı
9.30 m2
Müdür
13.40 m2
Başkan Yardımcıları
18.54 m2
Başkan
27.89 m2
Oda
derinliği mekan ihtiyaçlarına bağlıdır. Mesela odaların bir kişi tarafından,
ortak, büyük veya genel ofis olarak kullanılması gibi. Ofis derinliği: 4.50
- 600 cm’dir
Büro
ve işyerlerinde verilme bir çalışma elde edilmesinde fiziksel şartların
etkisi ve bunların iyileştirilmesinin önemi büyüktür.
Büro
ve işyerleri gün ışığı ile aydınlatılmalıdır. Pencerelerden 4.5 m
uzaklıktaki masalar yeterince tabii ışık alabilir. 4.5 m’den daha uzak
mesafedeki masalar için yapay ışımak kullanılmalıdır. Kullanılan ışık
kamufle edilmeli, ya da tavana ve duvara çarpıp yere öyle gelmelidir. Işık
sol omuz hizasından gelecek şekilde hazırlanmalıdır.
Koridorlar
cam kapı ve yüksek seviyedeki pencereler ile en direkt olarak aydınlatılır.
Merdivenler, asansörler ve tuvaletler köşelere yerleştirilen, karanlık
odalar ve depolama daha az ışık alan bölümlere yerleştirilir.
Binaların
enerji tüketimi bazı faktörlere bağlı olarak değişmektedir. Bunlar iklim,
binanı şekli, yönlendirilmesi, yapısal özellikleri ve pencerelerin düzenlenmesidir.
Belirli
bir bölgedeki iklim karakteristikleri, binalarda tüketilen enerji miktarı üzerindeki
en belirleyici faktördür. İklimsel etki; hava sıcaklığı rüzgar hızı, güneş
radyasyonu bağıl nem, havanın açık veya kapalı olması gibi hava olayları
ile binanın enerji ihtiyacının artmasına azalmasına yol açar. Bu nedenle
binalarda ısı analizlerinin yapılabilmesi için binanın bulunduğu bölgenin
meteorolojik verilerine ihtiyaç vardır.
Bina
şekli, binanın yer alacağı yer ve yerleşim yerinin yapısı, binanı yapıldığı
yıllarda yaygın olan iç düzenleme eğilimi ile sınırlıdır. Bina şekline
göre enerji tüketiminin mertebesi kabaca tahmin edilebilir.
Bina
dış yüzeyinin bina dış yüzeyine oranının en aza indirilmesi dış yüzeylerden
olan ısı kaybını azaltır.
Enerji
açısından yönlendirme, güneş enerjisi kazancı ve gün ışığından
yararlanma ile ilgilidir. Güneye yönlendirilmiş çift cam, ısınma ihtiyacının
önemli bir kısmını karşılayabilmektedir. Pasif olarak güneş ısısını
depolamak için binaların dış yüzeylerine yerleştirilen camlı sirkülasyon
bölmelerinin veya duvarların büyük binalarda ısınma enerjisini karşıladıkları
ve yapılabilir oldukları kanıtlanmıştır.
Binanın
dış yüzeylerindeki çatı ve tabandaki yapısal özellikleri yalıtım
seviyesidir. Isı kaybının azaltılması açısından ideal olan bina inşa
edilirken dış yüzey yapı malzemelerinin ısı geçirgenlik direnci fazlı
olan malzemelerden seçilmesidir. (Delikli ve gözenekli tuğla, gaz beton vb.
gibi).
Pencere
alanlarından sağlanacak kazanç, (gün ışığı, kışın pasif güneş
enerjisi) ve kayıplar (ısı kaybı, güneş radyasyonu) birlikte değerlendirilmelidir.
Pencere / duvar alanı 0.35 olduğunda güneş ışığında yapay aydınlatma
gerekmez. Odanın çift camlı olması halinde odanın ısı ihtiyacına önemli
ölçüde katkı sağlanır. Geniş pencere alanlarının mimari estetikler
nedeniyle dıştan gölgelenmesi ve ışığın yönüne göre pencerelerin şekillendirilmesi
bu konudaki önemli noktalardır.
Derzsiz,
temizlenebilir, sese karşı azaltıcı ve aşınmaya mukavemetli bakımının
kolay olması, döşeme kaplanmasında aranılacak vasıflardır. Döşemelerde
en çok kullanılan alçı şapı, asfalt ve lastik döşemelerdir. Son
zamanlarda lastik döşemeler ses tecridi ve mukavemet bakımından çok iyi
olduğundan kullanımı fazladır. Temizlik kolaylığı şartıyla koridorların
da fazla ses çıkarmayan bir malzeme ile kaplanması tercih edilir. Mermer ve
traverten giriş hallerinde döşeme kaplanması için uygun malzemelerdir.
Duvar
döşemelerinde cam tuğlalı tonozlu mekan çok kullanılan bir uygulama tekniğidir.
Mekan bir ısı odası gibi çalışmakta, kış aylarında binanı ısı
enerjisinin yaklaşık %70’ini karşılamaktadır. Dış cephe ve iç
cephelerde duvar döşemeleri olarak mermer kullanılmaktadır.
Koridorlar
büro sahalarını şakuli sirkülasyon merkezlerine bağlayan yatay irtibat
elemanlarıdır. İstenen vasıflar; düz olanı, yeterle genişlikte180
cm’dir.
Büro
ofisleri koridorun yalnız bir tarafına sıralanmış olabilir. Bu sistem,
yatay mesafeleri uzattığı veya az büro sahasına imkan verdiği için
ekonomik değildir. Fakat koridorun ışıklandırılması bakımından en müsait
şekildir.
Yatay
mesafeyi uzatmaksızın daha fazla büro sayısını konsantre edebilmek ve
kaybedilen koridor sahasını bürolar lehine kazandırmak, dış duvar sathını
asgariye indirgemek, inşa ve tesisat masraflarını asgariye indirmek gibi
ekonomiklik ve pratiklik yönünden daha fazla kullanılan bir sistemdir. Bu
koridor sisteminin en önemli sorunu; aydınlatmadır. Orta koridora ışık büroların
kordon duvarlarının tamamen veya yer yer camlı bölmelerle yapılması
suretiyle koridora açılan kapıların üzerinde tavana kadar dayanan sıra
pencereler temin edilir.
Koridorların
genişliği kabul edilen koridor sistemine çalışanların sıklığı ve raum
derinliğine; kapıların tarzına bağlı olarak değişir. Orta koridor
sisteminin daha fazla genişliğe ihtiyaç göstereceği tabiidir. Yan koridor
sisteminde genişlik orta koridor sistemine göre aşağı yukarı 2/3 kadardır.
Koridor aynı zamanda bekleme gibi herhangi bir maksat için kullanılıyorsa
bunun icap ettiği farkı genişliğe ilave etmek lazımdır.
Basamakların
30 cm’den az ve rıhtların 16 cm’de fazla olmaması ve en çok 15, en az 9
basamaktan bir sahanlığa varılması istenmektedir. Bu sahanın derinliği en
az merdiven genişliği kadar olmalıdır. Merdiven genişliği ise koridorlar
gibi gidiş geliş mesafesine göre (1.5 m’den başlayarak üçüncü kattan
sonra her kat için 10 cm ilave edilmek suretiyle 2.5 m’yi geçmemek üzere
hesaplanır.
Asansörlerin
ebatları;
4 kişilik asansör
120 x 120 cm
6 kişilik asansör
140 x 140 cm
10 kişilik asansör
170 x 170 cm’dir.
Bu
kısımlar konunu uygun noktalarına ve bilhassa şakuli dolaşım alanları
merkezleri yakınında bulunmaları gerekir. Böylece kolay bulunması sağlanır.
Lavaboların WC’lerin üzerinden ışık ve hava olması doğru değildir.
Lavaboların kendi başına ışıklandırılması gerekir. Bütün duvarlar 2
m’ye kadar fayans, karo seramik cinsinden kir tutmayan yıkanabilir bir örtü
ile kaplanmalıdır.
Büro
katlarında koridorlar bol ışık ve hava alacak şekilde yönlendirilmelidir.
Yönlendirme ile ilgili bir diğer konu; büro mekanlarının bol doğal ışık
almasını sağlamaktır. Buna uygun büro alanları derinliği pencere yüzeyinden
5 - 7 m olmalıdır. Ancak büro binasının batı ve güney cephesinde bulunan
büro alanlarının camlarında önlem almak gerekir. Bunun için güneş kırıcı
elemanlar kullanmak yararlı olur. Bu elemanlar bina cephesinde sabit ya da
hareketli, düşey ya da yatay olarak düşünülebilir.,
Açık
ofisi tanımlayan bölmeler çeşitli elemanlardan yapılabilirler. Bunlar
panolar, dolaplar,çiceklikler şeklinde olabilir. Bunların fonksiyonları yönetici,
şef ve memurlar için ayrı çalışma mekanları oluşturmaktır. En önemli
ortak özellikleri ise hareketli olmaları ve yerlerinin değiştirilebilmesidir.
1.Dökmeci
Vedia, dülgeroğlu Yurdanur, AKKAL B. Lale, İstanbul şehir merkezi
transformasyonu ve büro binaları. Şubat 1993 Altan Matbaası.
2.KAYA,
Yahya Kemal, İdari ve Ticari Büro Binaları İstanbul 1950 T.A.O.
3.AR
Fikret, Büro Yönetimi ve Teknikleri, Ankara 1980 ikinci baskı, S. Yayınları.
4.Yapı
Bilgisi Dergisi, Mart 1995’ Sayısı
5.Yapı
Bilgisi Dergisi, Mayıs 1995 sayısı
6.Yapı
Bilgisi Dergisi, Şubat 1996 sayısı
7.Aydın
D.Emin, Büro Otomasyonunda Ergonomi, İstanbul 1990 1. Baskı AFA Yayınları.
8.Mimarlık
Dergisi, İş Merkezleri - Büro Binaları, İstanbul 1995 1. Baskı
9.EMİROĞLU
Ersin, Serbest düzenli büro anlayışının ülkemizdeki kullanılabilirlik şartları,
1977 İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi.