ÇOKLU DİKEY DELİK MAKİNESİ
Bu makineler genelde seri üretim yapılan yerlerde kullanımı tercih edilen bir makinedir. Seri üretimde standart iş yapma kapasitesine sahiptir. Kolu kullanılarak zamandan tasarruf sağlar bir defada birden fazla delik delmede kullanılan makinedir. İlk çıkan örneklerinde sabit olarak yalnızca dikey olarak kullanılmaktaydı (Şekil 1,2).
Çelik gövdeli sağlam bir
konstrüksiyona sahiptir. Gerekli yerlere ışıl işlemi uygulanmış ve hassas
taşlama yapılmıştır. Bu makineler dikey delik makinesi olarak
adlandırılmaktadırlar. Bu makinedeki matkap pozisyonunda değişiklik yapılarak
yatay delikler için olanı da yapılmıştır. Matkap uçları 3000 d/d
döndürüldüğünden hassas ve pürüzsüz delme yapar (Şekil 3).
Çoklu delik makinesi şu özelliklere
sahiptir.
Hızlı : 5 saniyede 25-35 delik delme kapasitesine sahip seri
üretim makinesidir.
Tasarruflu : Matkap uçları yalnız delme anında çalıştığından az
enerji harcamaktadır.
Kullanışlı : Delinecek parçanın sıkıştırılması, pinomatik
dizayn edildiği için kullanımda kuvvet gerektirmez.
Hassas : Delik aralıkları normlara göre üretilmiş olup siperler
sayesinde standart delikler delebilir.
Çoklu delik makinesi yan yana eşit aralıklarla dizilmiş matkap gurubundan ve iş parçasını makine üzerinde sıkılmasını sağlayan pinomatik (veya Hidrolik) sıkma düzeninden oluşmaktadır. Matkaplar arasındaki mesafeler sabit olup makine modeline göre de değişmekle beraber genelde 32mm’dir. Delme esnasında 32mm’dir. Delinecek mesafeler 32mm’nin katları şeklinde delinmektedir.
Çoklu delik makinesinde bulunan matkap sayısı makine modeline göre
değişmekte, genelde 25-35 adet arasındadır. Bu durumda işlem yapılacak tabla
genişliği bu sayını iki ucu arasındaki mesafedir.
0° ve 90°’de ahşaba veya tablaya 25-35 adete kadar delik delme özelliğine
sahiptir. Gerektiğinde menteşe ve aksesuar yuvaları da açılmaktadır. Delik
aralıkları 32mm olduğunda standart üretimlerde kalıp gerektirmez. Delme
derinliği ve delme yüksekliği ayarlanabilir. Delme ünitesi dikey durumda iken
parçanın üst kısmına delik delebilir. Yatay duruma gelmesi için anahtarı
çevirmek yeterlidir. Pinomatik piston yardımıyla tamamen otomatik olarak yatar
ve parçanın yan kısımdaki delikleri deler (Şekil 4). Makinenin kullanım ömrü
boyunca bu pozisyon değişiklikleri ile yatakların bozulacağı e bu nedenle işlem
hassasiyetini azalacağı düşünülebilir. Düşünülen bu sakıncaya bağlı olarak,
yüzey ve cumba deliklerinin aynı makinede pozisyon değişikliği yapmadan
delinmesi daha avantajlıdır. Bu düşünceden yüzey ve cumba deliklerine aynı anda
yapan makinalar geliştirilmiştir.
Bu avantajın yanı sıra bu makinelerde yüzeyin sadece dış kenarlarından 40mm
içeriye kadar delik delinebilir. Ayrıca, tabla genişliği de makine genişliği
ile sınırlıdır.
Delikler arası mesafe :
min. 32mm, max. 800mm
Maksimum tabla genişliği :
800mm
Kalınlık :
80mm
Delik derinliği :
Kenardan max. 80mm
Yüzeyden max. 30mm
Mandren çapı :
10mm
Motor gücü :
1,5kW
Mil devirleri :
2700 d/d
Gerekli hava basıncı : 6 bar
Bu makinenin birde yatay, pinomatik çoklu delik makinesi ve bir hortum
yardımıyla talaş toplayan makinelerde vardır.
Birden fazla yatay deliklerin delinmesinde kullanılır.
İstenilen sayıda yatay delik delmek için ayarlanabilir.
OTOMATİK ÇOKLU YATAY VE DİKEY DELİK MAKİNELERİ
Bu tür makinelerle, tablalar aynı anda dört yüzlü (Alt, Üst ve İki
yanı) olarak delik delmek mümkün olup, modellere bağlı kalarak tabla yüzeyine
göre eğik ve yatay doğrultuda eğik delik delmek mümkündür.
Makinenin ayrından sonra tüm işlemler otomatik olarak
gerçekleştirildiğinden ve yanında bir tabladaki tüm delikleri delmek mümkün
olduğundan çıktı miktarı çok yüksektir ve 100’den büyük ölçekli işletmeler için
uygundur.
Bu tür makineleri delik durumuna göre dört farklı şekilde işleme sokmak
mümkündür.
1-
Sadece yatay
gurupların çalıştırılması
2-
Sadece dikey
gurupların çalıştırılması
3-
Eş zamanlı olarak
yatay ve dikey gurupların çalıştırılması
4-
Birbiri ile kesişen
delik için yatay gurupların çalıştırılması (Şekil 8)
İki baştaki yatay grubun 45° kadar eğimlendirilebilmesi nedeniyle
gönye-burun birleştirmeler için eğik delikler delmek mümkün olabilir.
Bazı modellerde, alt üst dikey gruplarından bazıları veya hepsi
döndürülerek doğrusallığı genişletebilmektedir.
Ahşap malzemede zıvana yerini delmek için kullanılan bu makinede, matkap
kafası osilasyonlu çalıştığından son derece çabuk ve seri bir çalışma sağlar.
Hampaylı ve gizli zıvanalı köşe birleştirme türlerinde, zıvana, parça
ortasında kesilmekte ve erkek zıvananın geçeceği dikdörtgensel dişi zıvana
deliği açmak için özel işlemler gerekmektedir. (Şekil 14)
Bu tür dişi zıvana delikleri yatay delik makinesinde özel işlemlerle
açabilmekte birlikte süre olarak uzun zaman olduğundan, seri üretim yapan
fabrikalar için ekonomik olmamaktadır.
Osilasyonlu yatay delik makineleri, pnömatik ve otomatik olarak çalışan bu
makine pencere e kapı doğramalarında, sandalye ve koltuk üretiminde, panjur
yeri açmada kullanılır. Bu tür üretim delik makinesine benzer yapıda olup,
farklı olarak kesici matkap sağa-sola salınmaktadır (Şekil 12). Salınımlı kesici matkap sabit olup, makine
tablasının belirli bir hızla matkaba yaklaşmasıyla dişi zıvana açılmaktadır.
Bu makineler tek veya çift tablalı olabilir. Özel amaçlarla, seri üretim
yapan makineler için, ikisinin katları olmak üzere daha çok sayıda kesici
olarak yapılabilmektedir(Şekil 13).
Bu makinenin 2,2 KW’lık elektrik motoru, 9000 dev/dak’lık mandrene 130 defa
osilasyon hızı ile temiz ve şapkasız zıvana yeri açar.
Gerekli durumlarda osilasyon kaldırılmasıyla basit yatay delik makinesi
olarakta kullanılabilir.
Şekil 12: Dişi zıvana delikleri.
Osilasyon ve tablanın kesiciye yaklaşma hızı ayarlanabilir.
Gerek tek taraflı gerek çift taraflı makinelerde, tabla 25°’ye kadar
eğilimlendirebilerek eğik dişi zıvana açmak mümkün olur.
Çift taraflı osilasyonlu delik makinelerinde, iki tabla kesicilere sırayla
girerler ve hareke, sınır vertilleri ile otomatik olarak ayarlanır. Tabla
hareketine bağlı olarak 8-18 adet/dk çıktı miktarına ulaşmak mümkündür.
ZİNCİRLİ DELİK MAKİNESİ (ZİNCİRLİ FREZE)
İş parçalarına kenarları köşeli zıvana deliği delmede kullanılır. Bu
makinede matkap yerine, kesici uçları olan palet şeklinde bir zincir
kullanılır. Zincirin özel biçimi sebebi ile açılan zıvana deliğinin yanları
köşeli, dibi ise daire yayı şeklindedir. Zincirli delik makinesi, esasen kapı
kilit ve karşılık yuvalarının açılmasında kullanılması, ayrı olarak dişi zıvana
açılmasında da kullanılabilmaktadir(Şekil 17).
Zincir sisteminin aşağı yukarı hareketi ve iş parçasının sıkılması özel
mekanik sıkma ve levye düzenleriyle olabişleceği gibi pnömatik-hidrolik kumanda
ile de yönetilebilir.
Kesici özel şekli nedeniyle açık dişi zıvanalarda bir sorun olmamakla
birlikte, kör zıvanalarda kesicinin şekline uygun kavisli çıkar.(Şekil 17)
Bazı zincirli freze makinesi modellerinde, zincir düzeninin yanı sıra,
köşeli delik matkabı takılan bir dikey mandren sistemini’de bulunur. Zincirle
delinen deliğin yuvarlak kalan dipleri aynı kalınlıktaki köşeli matkapla
delinerek düzeltilir.
Daha önce anlatılan erkek zıvana makinelerinin bazılarında, zıvanalarda
açılan dişi zıvanalara geçebilmesi için köşelerin yuvarlatılması gerekir. Buda
ilave işlemi önlemek için, bu tür köşeli erkek zıvanalara uygun köşeli dişi
zıvanaların açılması gerekir. Bunun içinde köşeli delik matkapları kullanılması
gerekir. Bunun dışında, daha önce anlatıldığı gibi yuvarlak köşeli erkek zıvana
açan makinelerde mevcuttur(Şekil 17).
Daha sonra ilgili bölümde verileceği gibi, köşeli delik matkapları iç ve
dış matkaplar olarak ikiye ayrılır. İç matkap merkezleme vidası olmayan
silindirik dipli dalıcı matkaptır. Dış matkap ise kare prizma şeklinde, iç baş,
uçları içten pahlı dört gazlı bir düz kalemi andırır. İç matkap dönerek
dairesel bir delik açarken, dış matkap da aşağı doğru bir traşlama yaparak
deliği köşelendirir. Çıkan talaşlar, dış matkabın yanındaki yarıktan dışarı
atılır.
Azami delme boyu 255
mm
Azami delme derinliği 180
mm
Tablanın radyal hareket 40
mm
Sperin radyal hareket 100 mm
Tabla ölçüsü 270x500
mm
Kol yüksekliği 1750
mm
Takılabilir zincir ebatları 8-10-12-14-16-18
mm
Ana motor gücü 3
Hp
Net ağırlık 380
kg
Bürüt ağırlık 300 kg