KÜTÜK
EVLER
Amerika’da
Lap Home (Kütük Ev) üreticileri hızla çoğalıyorlar. İnsanlar kırsal
kesimde yaptırmak istedikleri evlerinin orman ürününden olmasını tercih
ediyorlar. Doğayla bütünleşme, iç içe yaşama arzusundan kaynaklanan bu
tercih Türkiye’de de görülmeye başladı.
Bu
işbirliğinin amacı Türkiye’de de kişilerin isteklerine uygun çok değişik
ev , plan ve modellerini yaratıp sunmak. Tabii bu iş için oluşturulan özel
ormanlardan elde ediliyor.
1-Kütük
Evlerin Avantajları
Kütük evler
kesinlikle doğanın dostudur, yangına karşı daha dayanıklıdır. Malzemesi
doğadan geldiği için doğa şartlarına oldukça direnebilir. Masif kütük
olduğu için sürekli nefes alır. Bu nedenle havasızlık ve rutubet yapmaz.
Topraktan nem almadığı gibi, topraktan gelebilecek haşereye karşı güvenlidir.
Pencere kapı ahşapları deforme olmaz. Çatı izolasyonu tamdır. Mükemmel
enerji tasarrufu sağlar.
2-Kütük
Evlerin Standart Özellikleri
a-)Kütük
evlerin bütün çizim ve projeleri, teknolojik gelişmeler ışığında özel
bilgisayar programları ile uzman mimarlar tarafından hazırlanıyor. İmalat
ve montaj safhasında meydana gelebilecek her türlü olası aksaklıklar bu
gelişmiş programla (CAD) ile sıfıra indirilir.
b-)Kütük
evlerin sağladığı kolaylıklar temelden başlar. Evin yapılacağı yerin
toprağı 80 cm derinlikte kazılır. Meydana gelen çukura önceden yapılan
statik hesaplar doğrultusunda belirli aralarla kolon pabuçları, demirli beton
olarak atılır. Sömeller birbirine bağ kirişleri (deprem bağlantısı) ile
bağlanır. Pabuçların merkezinden su basman seviyesine kadar taşıyıcı
kolonlar çıkılır. Toprak seviyesine ile bina döşemesi arasında kolon boşluk
30-50 cm kolonlar haricinden herhangi bir malzeme ile doldurulmaz ve boş
bırakılır.
d-)Evin
zemini karkas sistemle traded wood kullanılarak kaplanır. Bu ahşap karkasın
üstü komple plywood ile kapatılır. Türkiye`de su suntası olarak bilinen
plywood sağlam ısı yalıtımı fonksiyonuna sahip üstüne her türlü işlemin
kolayca yapılabildiği bir malzemedir. Playwood üzerine arzu edildiği
takdirde seramik veya mermer döşenebilir. Evin sahibi isterse halı veya ahşap
kaplatabilir.
e-)Bu
işlerden sonra masif kütükler, önceden planlanan numara sırasına göre
monte edilir. Kütük ev, masif kütükleri özel kesilenlerden dolayı aralarında
su ve rutubet barındırmaz.
Kütüklerin
birleşen yüzeylerin çift oluklu olması iyi kenetlenmelerini sağlar. Arada
kullanılan paly-toom ses ve ısı yalıtımını sağlar. Akrilik yapıştırıcı
ve emsallerinden altı kat daha dayanıklı 25 cm’ lik vidalarla montaj işlemi
yapılır.
f-)Ahşap
kapı ve pencerelerde kullanılacak ahşap malzemeler özel olarak kurutulur. Bütün
iç ve dış kapılar, gardırop kapakları da masif kütükten yapılır. Tüm
kapı ve pencerelerde finisyon (son işlem) tamdır. Kalite nedeni ile tozun, rüzgarın
ve suyun dışarıda kalmasını sağlar.
g-)Ara
bölümler genellikle Avrupa’nın bir çok ülkesinde ve Amerika Birleşik
Devletlerinde inşaatların % 85’ inde kullanılan dry-wall sistemi ile yapılır.
Bu sistem hem pratik, daha sağlam, her türlü kullanıma uygun, hem de metre
kare kaybını önleyici niteliklere sahiptir. Ses izolasyonu da geleneksel inşaat
tarzındakilere benzer bir sistemle sağlanır. Arzu edilmesi halinde ara bölümlerde
ahşap olabilir.
h-)Bütün
mutfak ve banyo dolapları Amerikan Triagle Pasitik Firması kataloglarından seçilebilir.
Özel kurutulmuş meşe kullanan bu firma Amerika Birleşik Devletlerinde
konusunda en popüler ve önde gelen kuruluştur.
I-)Tüm
sıhhi tesisatlar alışılmadık kalitede yeşil boru ile yapılmaktadır.
Sonsuza kadar emniyetli yeşil boru, kireçlenmez, yüksek basınçta ses
yapmaz, bakteri barındırmaz, en az miktarda izolasyon gerektirir, işçilikten
önemli ölçüde tasarruf sağlar.
i-)Elektrik
tesisat işçiliği işin başında daha proje aşamasında iken çözümlenir.
Gerekli olan her bölüme imalat safhasında delik ve oluk açıldığı için
montaj sırasında elektrik tesisat sistemi en basite indirilir.
j-)Bütün
evin dekoratif tavan hatları projede belirlendiği şekilde seçilen ahşap
malzeme, ebat ve aralıkta üretilir.
k-)Kütük
evlerin çatısı en önemli kısımlarından birini oluşturur. Çatıda kullanılacak
malzemeler, ısı, ses ve doğal şartlara karşı tam izolasyon ve yalıtım sağlaya
bilmesi için bir dizi işlemden geçirilir. Çatı makası ve iskeleti özel ahşap
kalitesi ile kurulur. Bunun çatı iskeletinin üzeri plywood malzemesi ile
kaplanır. Bunun üzeri ise asfaltlanmış plaka halinde çatı yalıtım su
malzemesi ile kaplanır. Yapı oturak, esnek ve asfalt tabanlı olup kırılmaz
bir üründür. Üretici firmalar bu ürün için ortalama 20-30 yıl garanti
veriyorlar. 12 ayrı renk seçeneği olan shinples, ayrıca son derece esnektir.
Dışarıdan bakıldığında dekoratif bir görünüm sağlar. Çatı iç yüzeyi
masif ahşaptan yapılır. İstenirse dry-wall ile kaplanabilir. Çatının yıllar
boyu sağlıklı kalabilmesi ve rutubetten etkilenmemesi için saçak altlarına
boydan boya döşenen havalandırma kanalları vasıtası ile çatı arasında
devamlı bir hava sirkülasyonu sağlanır.
3-Kütük
Evlerin Özellikleri
Dış
Cephe:
Evlerin dış cephelerinde
çam tomruklar kullanılıyor.
Çatı
İzolasyonu: Çatılar
alttan ve üstten tüm ek bağlantı noktalarında özel yalıtım malzemesi
kullanılarak yalıtılıyor. Ayrıca tomruklar arasında da özel yalıtım
malzemesi kullanılıyor. Evlerin çatılarında İtalya’ dan ithal edilen
kiremitler tercih ediliyor.
Kapı
ve Pencere:
Evlerin
kapı ve pencereleri 2. sınıf çam kereste kullanılarak yapılıyor. Camlar
ısı camdan seçiliyor.
Isıtma:Konutlar
kat kaloriferi ile ısıtılıyor.
Döşeme:Evlerin
yer döşemelerinde 1. sınıf çamdan döşeme tahtası kullanılıyor. Yer döşemelerinde
alttan izolasyon yapılıyor.
Tavan:
1.
sınıf çam lambri ile kaplanıyor.
Banyo:Vitra
markalı ürünler kullanılıyor.
Mutfak:
Evlerin
mutfak dolapları da çamdan yapılıyor.
Koruma:
Haşereye
karşı etkili, yanmayan en az 10 yıl dayanıklı, su bazlı yüzey koruma
sistemi ile korunuyor.
4-
Karkas Ahşap Bina Yapı Özellikleri
1-Taşıyıcı sistem ahşap karkas olup, kolon araları ahşap
laminasyonlu kirişlerden meydana geliyor. Bu kirişler kavresin Leim ( BASF)
`den ithal edilen suya dayanıklı özel tutkallarla imal edilmektedir. Bütün
kullanılan ahşap malzeme Kiln-Dryed metodu ile %8-10 rutubetinde kurutulmuş
ve emprenye edilmişti
2-Bütün
dış yüzeylerde iki kat stain cinsi boyalarla korunacaktır.
3-Dış
duvarlar 40 cm aralıklı ahşap dikmelerle bölündükten sonra boşlukları ısı
yalıtımı için 10 cm cam yönü ile doldurulur.
4-
Dış
yüzeylerde su kontrplağı özerine DU PONT tarafından üretilen Tgvek adı
verilen nefes alabilen su kesici, özel izolasyon malzemesi uygulanır. Evlerin
dış cepheleri ahşap lambri ile kaplanır.
5-
İç bölmelerde ahşap karkas üzerine suya dayanaklı olan panel kullanılır.
Panellerin altına 3mm kalınlığında özel ses kesici bantlar kullanılır. Bütün
panellerin köşe noktalarında darbelere dayanıklı özel metal köşe
profilleri kullanılır.
6-
Panellerin üzeri yağlı boya ve ya 1. sınıf yerli duvar kağıdı ile kaplanır.
7-
Islak hacimlerde Eczacıbaşı’nın 1. sınıf seramikleri kullanılır.
8-
Dış doğramalar Maun ağcından imal edilip, metal aksamları Truth marka olup
Amerika’dan ithal edilmektedir. Pencereler dışa açılan tipte olup, aralarında
Argon gazı ve Du Pont firmasınca üretilen Low-E filmi uygulanmış olarak özel
silikonlarla yerlerine monte edilmiştir.
9-
Kat arası döşemeleri ahşap kirişler üzerine monte edilen deck sisteminden
meydana gelmektedir. Bunların üzerine 13 mm kalınlığında kontrplak özel
yapıştırıcılarla çakılacaktır. Banyolarda Eczacıbaşı’na ait 1. sınıf
yerli seramik özel yapıştırıcılarla uygulanacak , odalarda ise Du Pont
elyaflı ultra halı döşenecektir.
10-
Çatıda bir yüzü Alüminyum kaplı 10 cm kalınlığında izo cam ve
terlemeye karşı özel hava sirkülasyonu detayları uygulanır.
11-
Çatı kaplaması olarak fiber tarayıcılı Amerika’dan ithal edilmiş shingk
kullanılır.
12-
Bütün çatı kenarları , kolon kaplamaları, merdivenler, süpürgelikler ve
korkuluklar masif maundur. Merdiven ve korkulukları gıcırdamaya ve esnemeye
karşı özel detaylarla imal edilmiştir.
13-
Elektrik tesisatında 1. sınıf işçilik ve standartlara uygun malzeme kullanılacaktır.
14-
Sıhhi
tesisat gri boru ile döşenip pis su tesisatı Gcebrit marka olacaktır.
15-
Isıtma sistemi hava üflemeli sistem olup Lenox marka Amerikan menşeili hava
ısıtma santraline sahiptir. İstenildiği takdirde toz filtresine ,
nemlendirici ve soğutucu takılabilir.
16-
İç
kapılar Amerika’dan ithal edilip özel renklerle boyanıp masif maun kasalara
monte edilecektir.
17-
Şömine bulunduğu mekanı ısıtacak şekilde tasarlanmış olup taş kaplama
yapılacaktır.
18-
Mutfak dolapları Functonica marka olup projedeki şekilde Almanya’dan ithal
edilecektir. Elektrikli aletler( buzdolabı, fırın, aspiratör vb. ) hariç.
19-
Banyo dolapları suya dayanıklı ahşap MDF`den imal edilip projesine uygun
olarak yapılacaktır.Vitrefiye ve armatürler Eczacıbaşı’na ait önceden
belirlenen tiplerde ve projesine uygun yapılacaktır.
20-
Almanya`dan ithal edilecek olan güneş perdeler Worum marka olup, güneş ve rüzgar
algılayıcısı bulunacak bilgisayar kontrolü ve elle kontrol edilebilir tipte
olacaktır.
21-Çatı
pencereleri velux marka olup uzaktan kumandalı ve yağmur sensörlü tiptedir.
22-Hırsız
alarmı, açılan kanat kontrollü siren uyarılı tiptedir.
AHŞAP YAPI TEKNİKLERİ
1-
Blok Evler
Blok binalara, memleketimizin ormanlık mıntıkalarında çantı adı verilir. Daha ziyade Karadeniz orman mıntıkasında rastlanan bu çantı yapılar 0,30-0,35 m çapında, kabuğu soyulmuş, yuvarlak gövdeli ağaçların yatay sıralar halinde üst üste dizilmesinden meydana getirilen pek iptidai bir yapı tarzıdır.
Her türlü teknik bilgiden yoksun olarak ve tamamiyle mahalli görgüye istinat ettirilerek inşa olunan bu tip binalarda, esaslı bir temel görülmektedir. Zemine münferit iri taşlar veya çok alçak örülen taş duvarlar, binanın temel vazifesini görür ve alt tomruk sıraları bunun üzerine oturtulur. 8-10 tomruk sırası bir kat teşkil eder. İkinci ve son kat bunun üzerine çıkartılır.
İki katlı yapıldıkları
takdirde alt kat daima ahır; üst kısmı ise konut olarak kullanılır. Hava
tesirlerinin binaya girmemesi için tomruk aralıkları iç taraftan bir çamur
tabakasıyla örtülür.
Yapı tekniği itibariyle kolay ve basittir. Fakat lüzumundan
fazla ağaç malzemenin kullanılmasına sebep olduğundan ormancılık bakımından
zararlı bir yapıdır. Çünkü yurdumuzun orman serveti, memleketimizin çeşitli
ihtiyaçlarını ancak karşılayabilmektedir. Bu itibarla 6831 sayılı orman
kanununun 35. maddesi gereğince hazırlanan Yapı Talimatnamesi, çantı tarzında
inşa edilen bir evin m² sine ortalama olarak 0,600 m³ tomruk kullanıldığı
tespit edilmiştir.
Memleketimizin her
tarafında olduğu gibi araştırma sahamızı teşkil eden Karadeniz Orman Mıntıkası
köylerinde de en çok rastlanan yapı tarzıdır. Karadeniz Orman Mıntıkası
köy evlerinin %80’ni ahşap karkas yapılardan teşekkül etmekte olduğu görülmektedir.
Karkas eveler içinde umumi bir ebat vermek mümkün değildir. Zira aynı
köy dahilinde bile halkın geliri ve aile nüfusu bakımından birtakım
farkların bulunacağı tabiidir. Bununla beraber halkın gelenek ve göreneklerine
göre yapılan bu tip evlerin daha ziyade büyük bir ekseriyetle şu ebatlarda
inşa edildiği görülmektedir.
9,00 x 8,00
m
10,00 x 8,00 m
10,00 x 10,00 m
11,00 x 11,00 m
12,00 x 12,00 m
Ahşap karkas
binalar diğer yapı sistemlerinde olduğu gibi umumiyetle iki katlı olarak inşa
edilmektedirler. Alt kat ahır, depo gibi umumi hizmetlere, üst kat ise münhasıran
ikamete tahsis edilmektedir.
Orman
içinde oturan ve etrafı ormanlarla çevrili bulunan köylüler, evlerinin her
iki katını da ahşap iskelet yapmalarına mukabil orman kenarında olan ve
orman nispeti nispeten düşük bulunan köylerde ise evlerin alt kısmı daha
ziyade kargir olarak yapılmakta, ancak ikinci kat bunun üzerine ahşap iskelet
şeklinde inşa olmaktadır.
Ahşap
iskeletli binalar, esaslı bir yapı bilgisine ihtiyaç gösterdiğinde
umumiyetle tecrübeli köy ustaları tarafından çatılmaktadır. Ancak ara bölmelerin
doldurulması ve çatının örtülmesi gibi hususlar köylüler tarafından yapılmaktadır.
Bu tarzda inşa olan binanın bütün yükü münferit ahşap direkler üzerine
bindirilmiş ve direkle diğerine ufki ve eğik direklerle bağlanmış bulunduğundan
zelzeleye karşı fazla bir mukavemet göstermektedir. Bu sebeple yukarıda
kesit bir şekilde inşa edilmekte olduğunu belirtmiş olduğumuz bu sistem
evlerin yapıldığı mahalleler daha ziyade birinci derecede zelzele bölgesi
oldukları için hudutları içine rastlamaktadır. Karkas olarak inşa edilen
evler aynı zamanda soğuğa karşı da gayet mahfuz bulunduklarından
yakacaktan azami tasarruf sağlanabilmektedir.
AHŞAP
KARKAS BİNALARIN YAPI TEKNİĞİ
Köylü
umumiyetle inşaat masrafından kaçındığı için ilerideki konularda daha
etraflı olarak izah olunacak bina temellerine istenilen alakayı maalesef göstermemektedir.
Ekseriye zemine bir sıra halinde veya aralıklı bir şekilde münferit iri taşlar
konulmakta ve bunların üzerine uzatılan kalın taban kirişlerine (20 x 20cm)
dış duvarlarda umumiyetle (12 x 16cm) iç duvarlarda (12 x 12cm) veya (12 x
14cm) ebatlarında dört köşe ve yuvarlak kesitli esas dikmeler dikilmektedir.
Bu dikmeler her ne kadar binanın biçimine göre az çok değişik aralıklarla
konulmakta ise de genel olarak köşelere, kapı ve pencere aralıklarına
isabet edecek şekilde 1,50-2,00m mesafe ile yerleştirilmekte ve boyları, çıkılan
katın yüksekliğine eşit olarak (2,5-3,0m) alınmaktadır. Pencereler köşeye
yakın olduğu zaman bu dikme aralıkları daraltılmakta ve pencere boşlukları
için tali dikmeler kullanılmaktadır. İstisna teşkil eden bazı münferit
yapılar sarfı nazar edilecek olursa bu tip inşaatlarda umumiyet itibarıyla
başlık kullanılması adet haline getirilmiştir.
Kapı,
pencere aralıkları bırakılmış olarak, esas dikmelerin yerleştirmesi
tamamlandıktan sonra, binaların üst başları çepeçevre, mahalli tabiriyle
öz denen kalın (18 x 20cm) kirişlerle bağlanmaktadır. İkinci katın döşeme
kirişleri buraya oturtulmaktadır. Dikmeler bu şekilde tespit edildikten sonra
aynı maktalı payandaların konulmasına geçilmektedir. Geriye kalan boşluklar
yatay ve eğik tali dikmek yardımıyla kullanılacak dolgu malzemesinin cinsine
göre daraltılmaktadır. Bu daraltmaların en güzel numuneleri araştırma
sahamızın Doğu Karadeniz Orman Bölgesinde ve yaylalarındaki köy evlerinde
görülmüştür.
Binanın
iskeleti ile beraber kat döşemesi ve odaların tavan kirişleri tamamlanmakta,
ekseriye sofa ve aralık kısımları tavanları açık bırakılmaktadır. İskelet
ara dolgusuna başlanmadan önce çatı tamamen kapatılmakta ve inşaata böyle
devam edilmektedir. Karkas sistemi yapılarda çatılar, kiremitle örtülmektedir.
Karkas
yapılar, iskelet için kullanılan ağaç malzemenin dört köşe veya yuvarlak
kesitli oluşuna, dolgu malzemesinin cinsine ve biçimine göre muhtelif
usullerle inşa olunmaktadır. Normal konstrüksiyonla inşa edilmiş bir karkas
yapıda sarf edilen kereste hakkında bir fikir vermek maksadıyla iki katlı
bir binaya 26 908m³ çam kerestesi ve muadili 37 061m³ çam tomruğu sarf
edildiği görülmüştür ki, m²’ye isabet eden kereste miktarı 0,192m³
kereste ve muadili 0,265m³ tomruktur.
Yukarıdaki
izahlardan da anlaşılacağı ve ahile, ahşap karkas şeklinde inşa olunan
yapılarda da ağaç malzeme, oldukça fazla miktarda sarf edilmektedir. Orman
kanununa göre hak sahibi olan köyde, bu ağaçları çok ucuz bir tarife bedel
ile almakta olduğundan, mevcut olsa bile pahalı olduğunu öne sürerek diğer
yapı malzemelerine iltifat etmemektedir. Halbuki daha önce belitmiş olduğumuz
gibi 6831 sayılı Orman Kanununun 35. maddesine atfen hazırlanan yapı
talimatnamesi hükümlerine göre taş, yuğla, briket ve kerpiç gibi kargir ve
toprak yapı malzemelerinin bulunmadığı haller ve zaruretlerde ancak
uygulanacak bir yapı sistemi olduğu kabul edilmiştir. Zira yukarıda
belirtilen yapı malzemeleri, her zaman kolaylıkla bu civarlardan temin
edilebilmektedir. Fakat bina maliyetinin ucuzluğu meselesi, karkas sisteminin
kullanılmasına sebep teşkil etmiştir.
Dizeme
Yapılar:
Dizeme
yapılar, ahşap karkas olarak yapılan bina iskeletlerini ara boşluklarına
yontulmuş veya yuvarlak kesitli ufak ağaç parçaları veya muntazam dal odunu
ile doldurmak suretiyle yapılmaktadır. Çok basit ve iptida dolgu şeklidir.
Yaptığımız araştırmalarda edindiğimiz bilgiye göre karkas sistemindeki
evlerin %35’ni dizeme dolgu olarak yapıldığı görülmüştür.
Dizeme
yapılarda esas dikme ve payandalar, umumiyetle 1m kadar aralıkla konmakta ve
ekseriye tali dikmelerle daha fazla daraltılmasına lüzum görülmemektedir.
Yuvarlak kesitli ağaç dolgu malzemesi bu boşluklara itina ile dizilmek
suretiyle güzelce kapatılmaktadır.
Mahalli
gelenek ve göreneklere uyarak bu ahşap dolgular umumiyetle iki şekilde yapılamaktadır.
Bunlardan birincisinde ahşap dolgu malzemesi yatay olarak üst üste
konulmakta, diğerinde ise dikey vaziyette olarak sokulu sıralar halinde yan
yana dizilmektedir. Bu ağaç malzemeler, esas iskelete alttan ve üstten çivi
ile tutturulmaktadır. Bu sistemler Karadeniz Orman Mıntıkasında görülmektedir.
Eski devirlerin alışkanlığı ve ağaç malzemenin kolaylıkla temin
edilebildiği zamanlardan kalma bir itiyatla yapıla gelmekte olan bu inşaat
sistemi bu gün artık yavaş yavaş terk edilmeye başlandığı görülmektedir.
İşçiliğin basit ve kolay olması, malzemesinin bedava denecek kadar az bir
ücretle temin edilebilmesi, bu tip yapıların fakir köylüler tarafından
hala kullanılmasına başlıca sebep teşkil etmektedir. Yaptığımız araştırmada
8,0 x 9,0 = 72,00 m² ebadın da ve 3m yüksekliğinde iki katlı bir eve
ortalama olarak iskelet malzemesinden sarf edilmiş olduğu m³ veya muadili aşağı
yukarı 7 ton dolgu malzemesi sarf edilmiş olduğu görülmüştür. Bu miktar
ortalama bir hesapla ahşap iskeletin kurulmasında harcanan kerestenin aşağı
yukarı %30’nu teşkil etmektedir.
Yukarıdaki
izahlardan anlaşılacağı vechiy ile dizeme sitemle inşa olunan yapılar, ahşap
malzemenin en bol şekilde kullanılmasına sebep olmaktadır. Orman yapı
talimatnamesi hükmünce yasak edilmiş bulunmasına rağmen kaçak bir şekilde
yapılmaktadır. Hava tesirlerine karşı mahfuz bulunmalarını sağlamak
maksadıyla dizeme yapılar ince samanı hafif killi bir çamurla ekseriyetle içten
ve bazen de dıştan sıvanmaktadır. Yağışlı mıntıkalarda sıvanın
yuvarlak ve pürüzsüz ağaç parçalarına yapışmasını iyice sağlamak
maksadıyla, binanın dış kısmı keskin bir keserle çentilmektedir. Fakat
gene de sıvayı istenilen bir şekilde ağaç malzemenin üzer,ine tutturmak mümkün
olmamaktadır. Bu amaçla sıvayı ağaç malzeme üzerine iyice tutturmak için
bina, ayrıca çıta ile bağdadi yapılmaktadır.
B)
Çit Örme Yapılar:
Esas
dikme ve payandalardan ibaret olan iskelet, yapraklı ağaçların ince dallarından
faydalanılarak muntazam sıralar halinde örülerek kapatılmaktadır. Çok
basit ve iptidai bir dolgu malzemesidir. Nispeten hafiftir. Bu gün hemen hemen
yeniden yapılanlara rastlanmamıştır. Bazı hallerde çitler ince bir çamur
tabakası ile sıvanmaktadır.
C)
Bağdadi Yapılar:
Bu
tip binalarda kapı ve pencere boşlukları hariç olmak üzere, esas taşıyıcı
iskelet, içten ve dıştan muntazam sıralar halinde ince çıtalarla
kaplanmaktadır.
Çıtalar
umumiyetle kapak tahtalarının biçilmesi ile elde edilmektedir. Karadeniz
Orman Mıntıkasının hemen her tarafında görülen bu bağdadi yapılar çeşitli
mahalli tabirlerle anılmaktadır. Bunlara çakatura ve çıtak adı
verilmektedir.
Bağdadi
araları kötü bir geleneğe uyularak bazen civardaki taş ve tuğla parçalarıyla
veya çamurla doldurularak binanın ağsı ve tehlikeli bir durum getirmesine
sebep olmaktadır.
Karkas
iskelet bu şekilde bağdadi ile iyice kaplandıktan sonra, bütün duvar kısımları
içten ve dıştan ekseriye ince saman, havı bir çamur ile ve nadiren kireçli
harç ile sıvanmaktadır. Karkas bağdadi yapılar uygun ve itinalı olarak inşa
edildikleri taktirde hararet tecridi bakımından gayet elverişlidir.
Yağmur
ve rüzgarı bol olan bölgelerde ahşap karkas sisteminde yapılan binaların dış
çamur sıvalarını geniş saçaklarla muhafaza altına almak icap etmektedir.
D)
Kargir Dolgu Binalar:
Araştırma
sahamızı teşkil eden Karadeniz Mıntıkası orman köylerinin %25’ten
fazlası kargir dolgulu ahşap karkas olarak yapılamaktadır. Bu yapılara aynı
zamanda hımış da denilmektedir. Mıntıka dahilinde ahşap olarak inşa
edilen en mazbut evler kargir dolgu sistem, ile inşa olunan yapılardır.
Bunlar mahalli iklim şartlarına gelenek ve göreneklerine göre taş, yuğla
ve nadiren briket gibi bazı yapı malzemelerinden faydalanılarak inşa
olmaktadır.
Ahşap
karkas sisteminin aralıkları, kullanılacak kargir dolgu malzemesinin cinsine
göre, yatay ve dikey bir takım tali dikmelerle daraltılmaktadır. Daraltılan
bu boşlukla civardan ucuz temin edilen kargir malzemesiyle kapatılmaktadır.
Dolgu malzemesi için bağlayıcı madde çamur, kireçli harç ve bilhassa
Karadeniz Bölgesinin orta ve batı kesiminde alçı harcı kullanılmaktadır.
Mıntıka dahilinde iskelet dolgu malzeme cinslerinin kullanıldığı yerler
hakkında kesin bir sınır çizmek mümkün değildir. Taş, tuğla, briket
dolgu binaları hemen hemen yan yana görülebildiği gibi bazen de üçünü
aynı bir yapıda, bir arada rastlamak mümkündür.
Dolgu
malzemeleri içinde en kolay tedarik edileni taştır. Dolgu malzemesi olarak taş
kullanıldığı taktirde iskelet aralıkları, tali dikmelerle iyice daraltılmaktadır.
Taşlar 10-15 cm büyüklükte ve ekseriye köyün hemen civarından temin
edilmekte ve çamur harcı ile iskelet aralıkları iyice doldurulmaktadır.
Kesotet
itibariyle taş ağır bir malzeme olduğundan binalarda dolgu malzemesi olarak
ancak, zaruret kalındığı taktirde faydalanılması lazımdır. Bunlar
harareti iyi muhafaza ettiklerinden kışı sert geçen iklim bölgelerinde görülmektedir.
İklimin
rutubetli, yağışın fazla bulunduğu ve taşın mevcut olmadığı bölgelerde
dolgu malzemesi olarak en fazla tuğla kullanılmaktadır. Tuğla pahalı bir inşaat
malzemesidir ve ekseriye kireç harcı ile örülmelidir. Kireç harcı ahşap
iskelete ve tuğlalara sıkıca bağlandığından iskelet boşluklarının
fazla daraltılmasına lüzum göstermemektedir. Bu bakımdan tuğla dolgu
karkas yapı sisteminin en ekonomik bir şekilde kullanılmasını sağlamaktadır.
Karadeniz
Bölgesinde batı bölgelerinde bu karkas şekline mahalli olarak yeydane adı
verilmektedir. Bin yüzünü düzgün yapmak ve harçtan tasarruf sağlamak
maksadı ile ahşap iskeletin dışı tahtalarla kapatılmaktadır. İskelet
aralıkları mahallin gelenek ve göreneklerine uymak suretiyle çok güzel şekilli
olarak doldurulmaktadır. Tuğla dolgular ekseriyetle kireç veya alçı harçla
yapılmakta ve münferit sıralar halinde binanın boyunca yükselmektedir.
Dolgu işi tamamlanınca, bina yüzüne çakılan tahtalar sökülmekte ve bir
hizada görülen tuğla ve harç seviyeleri binaya ayrı bir güzellik
vermektedir. Tuğla dolgulu köy evlerinin hemen hemen %90’ı sıvasız olarak
kullanılmaktadır.
Ahşap
karkas tuğla dolgu binalar, hava tesirlerine karşı gayet iyi bir tecrit
vazifesi görmektedir. Bunlarında zelzeleye karşı mukavemetleri fazladır.
Dolgu kısmı müstesna, usta bir işçiliğe lüzum gösteren yapı
sistemlerindendir.
E)
Kerpiç Dolgu Yapılar:
Ahşap,
taş gibi tabii dolgu malzemesinin bulunmadığı ve tuğlanın güç temin
edildiği ve pahalı bulunduğu yerlerde, nispeten kolay ve ucuz olarak temin
olunan kerpiçten istifade edilmektedir.
Müsait
toprak bulunduğu ve usulüne uygun bir şekilde hazırlandığı taktide kerpiç
her bakımdan elverişli, ucuz ve mükemmel bir dolgu malzemesi vazifesi görür.
Harareti gayet iyi muhafaza eder. Ahşap iskelet aralıklarını daraltmaya lüzum
göstermemektedir. Bu bakımdan ağaç malzemeden büyük tasarruflar sağlanmaktadır.
Tali dikmelerin aralıkları ve bu aralıklara yerleştirilen kerpiç dolgulu
mahallin gelenek ve göreneklerine uyularak pek değişik biçim ve şekillerde
yapılmaktadır. Tali dikmeler 20-25cm mesafe ile konulduğu zaman kerpiçler
dikine olarak tek sıralar halinde dizilmekte ve yukarıya kadar bu şekilde çıkılmaktadır.
Aralıkların daha geniş tutulması halinde kerpiçler, ikili olarak sıralanmaktadır.
Bağlayıcı madde ekseriyetle çamurdan fakat çamur ahşaba iyice yapışmadığı
ve ufak sarsıntılarda bile iskeletten kolaylıkla ayrıldığından son
zamanlarda çamur, yavaş yavaş kireç ve alçı harcına yerini terk etmekte
olduğu görülmektedir. Kerpiç dolgu ahşap karkas yapılar Orta Karadeniz Bölgesinde
yaygın bir şekilde görülür.